Rosanę Kormışkani

Koyo Berz

Heta ewro zaf įi Kormiskani ser niyameyo nusteni, ka Kormiskan įiįiyo, įiįi niyo. Demę do winiyo yeno ki, Rosanę Kormiskaniyo keno vira siro u wertera werzo. Kormiskan rosanę Zazayano en gird u girso. Kormiskan Zazayan-Dimiliyan miyan di rojęda newe, sęni, rosnayi u rojęda bimbareki yena qebulkerdeni u sinasnayeni. Rosanę Kormiskani jew rozi niya, hefteyęno. Hefteyo peyniyęnę mengda Awdari (adari) įarseme ra heta įarseme hefteyę rameno. (Ma mengda Awdari rę vanę menga Kormiskani zi). Di ę hefti miyan di įarsemeyo en bahdoyęn di, roja paka akerdę di, ayam wesi di, sarę Zaza-Dimiliyan įinay xo yę newi, pak u wesi dano xora, werdena xo gęno u sino mesire (piknik). (Tabi veror heme samiyę terwendey virazenę, hazireya xo vinenę u a roji di gęnę sinę gemi). Heme piya gema, deyan u gewan sero, dik u bostanan kista, erd u baxįan miyan di, si u keran sero, duz u meydanan di bi kęf u sęneya, kay u sahiyana, deyr u muzigana Kormiskanę xo bimbarek kenę.

Heme dewlemend, axa, beg, mir u sinasnamey Zazayan keyandę xo di qandę bimbarek kerdena Kormiskani samiyę terwendeyę taminę wesi virazenę u gęnę benę gema, meydanandę Kormiskani di danę dost, merdim u kesandę neįaran u bi inana piya nanę xo wenę. Di rosandę Kormiskani di Beg, Mir, Axa u keyey dewlemendi, qeįkanę keyandę neįaran, bękes u sęqüran kenę mird u įinayao newe herinenę u danę pira. Kesę dewletli di o rosandi destę xo hetę neįarana derg kenę, destę inan tepsenę u inan rę yarmetey kenę. Taydę ci zi yarmeteya dost , dewij, merdim u sinasnayandę xo kenę. Pizanę inan kenę mird u serę inan kenę newe. Qandę nę sedeman Kormiskan rojęda rosnayi, a dest tepisteni u yarmetey, rojęda xeyr u bereketi, a sęnayey u kęfwesey yena qebul kerdeni u sinasnayeni. Qedir u qimet, giraney u vayeya ę rosani zahf girda. Vayeya ci kista yarmetey pędayeni u pęheskerdeni ra nina herinayeni u bazarkerdeni. Qedir u qimetę ci nino hesab kerdeni.

Wexto ki sarę ma Zazayan di a roji di vijęno mesire, meydanandę Kormiskani, cayandę en berzan, ko u keran sero adir wekeno, įorsmey adiri sino yeno, xo adiri sera įekeno u kay keno. Babet babet muzik yeno cinayeni, deyri (dęri, kelami, lawiki) yenę vateni, govendi yenę girędayeni u babet babet kay benę u yenę kaykerdeni. Cini u keyney bolę ci panceyę (silwalę, donę) ki qümasdo sur ra yan zi xetę surini tey estę danę xora. Įalme, sęm, murey u altunanę (zęranę) xo yę biqimetinan kenę xo ya u xo zey veyvekana, zey horiyana xemilnenę. Bi no hesaba vijęnę sęnayey u sahiyandę bimbarek kerdenda rosandę Kormiskani. Camęrd u xortę ci zi zey inan įinayę xo yę wes u newi danę danę xora u xo xemilnenę kenę zey wastana (zamana). Bolę camęrdandę ci yę biemiran piręno sipeyo xasęlin danę xora. Herunda sewqa di, kilawę wertey ci sur nanę xo ser. Her kistęda ę įinadę inanę sipi di seritę do sur esto.Werteyę kilawandę inan en tayn hendę nusteyę rengda suri ra viraziyayo. Rengna zey seritiya ę nusteyę suri gęna xo miyan u ey xemilnena. Bahdę a rengi fina seritędo sur yeno bindę ę seritę zewna rengini bin. Bahdę ę surdę didini fina rengna ra seritna yeno bin. Bi no hesaba seritę sur, jew zewbi rengan ra yenę yenę pę bin. Yanę jew sur, jew rengna, jew sur jew rengna. Bi na xemilnayena wertey ci sur u seritę suri tey esteyana kilawę ci virazęnę u neyęnę ci ser. Hirę seriti rengandę binan ra u her mabęndę ę rengan di seritę do sur cay xo gęno u kilawi bi no hesaba yena meydan. Ma bi no hesaba bidę izah kerdeni nusteyo sur werte di u hirę seritę suri zi įorsmedę kilawa a kilawi xemilnenę. Nusteyo suro ki wertedę kilawi di sembolę Zazayan ę rojiyo, ę hirę seritę suriyę ki įorsmey kilawi ra ameyę įarnayeni u zey mundida Sęx Fatmaya kilawi girota zi jew nisanę rosnayi, jew nisanę xeyr u bereketi u jewdę ci zi nisanę pęra heskerdeni, qimet pę dayeni, qedrę pę giroteni u yarmetey pę dayeno. Sewanę ę heftedę Kormiskani di sarę ma Zazayan keyan di, wedandę meymananę dewan di, key beg, axa, sęx u miran di yeno pęser, hingilmey u sęnayeyę cure bi curey virazeno, kay keno, dęri vano, pę dano huwatero u pęrę meseley vano. Hergi sewi cayę di, keyeyę di yan zi įend keyan di yenę pęser, pę heti, piya wenę, piya simenę u piya kęf u hingilme kenę. Merdim, ber, esir u keyeyę pęra qahryayey, di rosandę Kormiskani di pędi yenę werey u umisę pę benę u pędi serwesi kenę. Di ronistena sewandę rosandę Kormiskani di zahf įerez u įiyo zey įerezi yeno werdeni. Mesela pastęx, kesmey, sincixi, nihey piraynayey, dendikę (berzey) piraynayeyę vilda verrozi (maselay), ę kuwan, zebes u besilan, kilęncey, kilęncey nandę nebi (misri, eskizi, nanę nihan, qatmey, solik, qawirme, henarę payizey, miroy payizey, vami, gozi, qiznawę piraynayey, kinciyo piraynaye, qahwey qiznawan, tuy wiski, tey u siraneyę babet babeti yenę ronayeni u werdeni. (Tay miroy u henarę welatę ma yę payizey estę, wext ra wext, yanę wextę xo yę biyayeni ra heta wextę biyayenda serda bini yenę salge kerdeni u di ę salgandi yenę mühafaza kerdeni. Wext ra heta wextę xo ramenę u manenę).

Di ę sęnayan u hingilmandę dewdę Kormiskani di bol samiyę terwendeyę bitam u wesi virazęnę u weręnę. Mesela zey keskeki, riz u serkizrik, bilxüri serkizrik, yan zi biqawirme, dekerdena kodikan (dolman), küftey, sirawiya kergan, tirso bisimaqa viraste, tirsoki bi awda henarana virazęno, qatmey, solik, toraq u riwendę qeliya, rib u riweni miyan di surkerdena pastęx yan zi nani, tirsę nihan u puni, prkerdena biz, mi yan zi ę kerg u hüliyan (kergę misri, kergę sami, eleloki), tirsę qiloxirikan, sorbadoy, kilęncey, danugi, esure, kebabę babet babeti, tirsę qesiba, surkerdena isot u bancanandę wiskan, nan u kilęncey nebi, küftey kinci u herwina.

Simitenę ci zi serbetę ribi, do, serbetę biyani (susi), serbetę awda henaran, xosawi, siski, awa porteqalan yan zi ę sa u meywandę binan, xosawiya qax u įiran, qahwey qiznawan u herwina.

Keyne u xortandę Zazayana di o rosandę Kormiskani di serbest serbest pę vinenę, winęnę pęra, pę qayil benę, pę ecibnenę, pę vera ravęrenę, zeriya xo fęnę pę u qandę wasteni mesela may u pęrdę xo rę venę u akenę. May u pi, yan zi merdimę ciyę qedir qimeti, pil u veramyayey berandę ci sinę wazenę. (eger qeder abiyo, bidę pę, pęya jewjiyęnę). Xort u keyney Dimiliyanę ezebi bi įihar įimana amyayena rosandę Kormiskani pawenę. Įimki di o rosan di, rihat rihat, serbest serbest hereket kenę, pę vinenę yan zi bi įimana pę birnenę. Serbesteyęda bol hera u demokratiki di rosandę Kormiskani di esta. Na zi nisanę demokrat biyayenda Zazayana. Xorti įalim kenę keynan vera ravęrenę, keyney zi birwan binra inan birnenę u ę zi įalimę xortan peydi rosenę xortan.

Niqarewan u zirnewan, luliwan u sazwan, dęrwan u kaywan, meselewan u estanikwan u asiqę ę dorman, įorsman u ę dewan u deveran, qandę hingilmedę sęnayey u bimbarek kerdenda rosandę Kormiskani seferber benę.

Dewę ki, deverę ki, cayę ki nę sazwan u dęrwan, asiq u meselewan u herwina tey įiniyę, dewlemend, mixtar, beg u axlerę ę cayan, yan zi veramey u verkewteyę ci serrę veror perey danę asiqan, sazbendan u herwina merdimandę sanatkarandę ę įorsmi u inan dewetę dewu deverandę cayandę xo kenę. Wahęrę honeran zi yenę rengi danę rosandę Kormiskani u rosanę ci hingilnenę u kenę sęn.

Cayędę, qimetędę, vayeyęda Kormiskaniya zahf gird u berzi sardę Zazayan miyan di esta. Keyeyę ki, berę ki dewandę xo ra barkerdo u key xo berdo sukandę girdan u zewbi cayan, eger imkanę inan bibo u hendę qülda derzini imkan bivinę, di o heftedę bimbarek kerdenda Kormiskani yenę dewandę xo di, benę tewrdę sęnayey u hingilmandę rosandę Kormiskani u sardę ya piya, di sardę xo miyan di ey bimbarek kenę. Qandę ki Hükmatę Tirkan, esker u polisę ci nęverdanę ki sarę marosanę xo yę Kormiskani bi serbesteya u serbestey miyan di bimbarek kero. Heme ray u neqeban ci ver gęnę ki rosanę Kormiskani niro bimbarek kerdeni. Bi her babeta ci vero benę bend, nęwesey fęnę ci miyan u saro ki qandę bimbarek kerdeni ameyo pęser inan qersun kenę, įiwey kenę u kenę villa.

Labirę įi heyf, įi güna ki ewro o rosanę ma yę Kormiskani werte ra weristo u vini biyo. Keso diha ne qalę ci keno u ne zi wetano ey bimbarek kero. Vanę ma newe ra gan bidę ey u ey veję meydan u bimbarek kerę, se beno wa bibo. Sari bi ziwandę xo ya, bi rosanandę xo yę milliyana, kültür, edet u toreyandę xo ya yenę sinasnayenę u pęra ca benę. Nisanę sarbiyayenda ma ra zew zi rosanę ma yę Kormiskaniyo, įimki bę sardę ma sarna ę rosani bimbarek nękeno. Serę meseladi merg zi bibo vanę ma xo feda bikerę u ey bimbarek kerę. Sima zanę nesilę ma yo newe di heqdę rosandę Kormiskani di zahf įi nęzano u ey nęsinasneno. Ez zi tayn įiyanę werdiyan girdandę xo ra peyhesiyaya. Ju ju fini mi wedandę ma di asnawitę, pil u girdanę ma, sęx u axleranę ma bahsę rosandę Kormiskani u sęnayeyandę ę wexti kerdę. Bol edet u toreyę Kormiskani estę ki, ewro ma inan ra jewdę ci zi nęzanę. No hiris-įewres sero ki ez rast niyameya, bi teferuata, bi sęn u sęnayeya, bi hingilme u venga cayę di rosanę Kormiskani ame bimbarek kerdeni. Jew jew dewan di bi nimitena, bi xirxizeya, įend seatan miyan di adir webiyayę u ameyę bimbarek kerdeni. Zewbi kesi nęwetardę bimbarek kero.

Tay įiyę Kormiskani giranvay u taybeti esti bi. Hefteyo ki keno dest pey kero yan zi verę coy, di welatę ma di villikę esta cirę vanę espariki yan zi villika Kormiskani, a villiki erdi bin ra serey xo vejena u vijęna. A villiki męsan miyan di, bir u beri bin di, deyan sero, mabęn yan zi qelasandę siyan di, velg, qirs u qali bin di, cayo ki hera ci sura yan zi germ manena ę cayan di, herda gavini miyan di, erdandę quminan di u herwina cayan di bena kiho. A villiki di mengda awdari (adari) di vijęna.Yanę a espariki nisanę amyayenda wesari u ę Kormiskaniya. A villiki hendę gist u gistunim kewna erdi ser u villika xo akena. Per, kok u villika ci yena werdeni. Kokę ci zey kixsiyayo, kes pur keno, tewrdę villik u perandę ciya weno. (Tabi ę ki ay vinenę qandę nimuni, qandę misnayeni nęwenę u qandę werdeni zi nęgeyrenę ay). Semedę werdibiyayenda ci ro, bol zehmeto kes ay qirs u qali miyan di, velg, perę daran u keslegan bin di ay bivino.

Girdanę ma bol qal kerdę u vatę: "Xort u keyneyę ki ezebę ay bivinę qederę ci abiyęno. O ki en sifte ay bivino, vanę risqę ey a seri vęsi beno, kar u girweyę ci rayo sino u di a seri miyan di tengey u zehmetey nianceno, nęvineno". Wexto ki kes ay vineno, vanę kes bi qirma, bi pista, bi kardiya įorsmey ci asano, ay wes bi kokdę ciya erdi bin ra biqlayno u vejo. Wexto ki ti nęsę ay bi kokdę ciya erdi bin ra biqlaynę u veję, yan zi biqürmiįinę rind nębeno. Kesę ki ay vinenę, ę kesi nęsę ay bi kokdę ciya veję, vanę ę kesi bęmeharetę, destbereya ci įiyę nina, destmelęsiyę. Kesę ki ay vinenę nęsę ay kok ra biqlaynę u biqürmiįinę, vanę bejna inan zi a seri nęvijęna, kilm manena u derg nębena. (tabi kesę ki hewna genciyę u bejna ci vera cor sina inan rę vanę). Qandę coy zi zahf qeyret kenę u hewl danę xo ki ay bi kokdę ciya veję. Bejn u balę a villiki u xemilyayena ci zy veyvekanaya. Qandę coy zi tay merdimę kihani cirę vanę "Veyva wesari".

Įiyo ki mi Kormiskani ser asnawito ninan ra ibareto. Ma embaz u dostan ra, sardę ma Zazayan ra reca kenę, kam Kormiskani ser įiyę zano yan zi asnawito, wa ma rę, rojnameyandę ma rę, nustoxandę ma Zazayan rę biriso yan zi eger seno bi xo binusno u rafino įimandę sardę ma ver.



Not: Sima zanę teberdę Sęwregi di dirę cay, dirę meydani estibi cirę vatę cay Kormiskani. Sarę ma yę Sęwregi siyę di ę cayan di Kormiskanaę xo bimbarek kerdę. Qandę coy ę cayan rę vatę cay Kormiskani. Dewda ma Mextele di zi cayę estbi cirę vatę gewę wiski, di o ca di veręnanę ma adir wekerdo u Kormiskanę xo bimbarek kerdo.